KÝ ỨC NGƯỜI LÍNH

Tháng 9 đối với tôi không chỉ nhớ về những ngày đầu cắp sách đến trường, những kỷ niệm của  tuổi học trò mà còn  ký ức không quên của người lính .  Đã  42 năm  ngày nhập ngũ, tôi kể  lại  về  những ngày tháng chiến đấu của người lính chúng tôi  tại  Quảng trị 1972.

                                                                                                                NGUYỄN HỮU LUÂN

Hai chúng tôi ngồi trên cửa hầm  ẩn   giữa  đồi  sim - mua .  Đêm tối  trùm  lên  vùng đồi khô cằn trải dài tới  triền núi phía Tây chỉ thấy màu đen đặc.  Trên cao  bầu trời  đen thẫm  dường như  rộng  ra  bởi  những ngôi sao lấp lánh tít xa .  Sau lưng dòng  Thạch hãn vẫn lững lờ chảy mặc cho trận chiến đang nóng bỏng bên  Tích tường  .  Ngồi quay lưng lại, vẫn  biết  pháo sáng đang soi  dọc sông bởi khuôn mặt  Minh  lúc ẩn  lúc  hiện  trong  bóng tối.   Lăn lộn  bao ngày,  đêm nay  chúng tôi mới có  phút  thư rỗi .   Ngồi  đối diện  nhau,  cả hai  có cảm giác thư  thái  chẳng chút  bận tâm  đang ở nơi chiến trận . Vẫn có những  chớp bom  phía  miền Tây –    nhưng  không khoan nổi  đêm đen  nên  dường như  xa lắm.  Lúc này đây chẳng có  bom – pháo nào quấy phá được người lính .  Không phải là coi thường,   nhưng  trận mạc  đôi khi cũng  dành  tặng cho họ những  khoảnh khắc  an bình . 

-          Anh  có nhớ nhà không ? Em mới vài tháng mà  nhớ  lắm Anh ạ.

-          Nhớ chứ…  Lúc  ở Quảng bình rỗi rãi nhớ nhiều . Từ lúc vào chiến đấu  không có  thời gian để nghĩ  ngợi  và  nhớ nữa.

Chúng tôi nói  chậm và  ngắn  như  còn  dành thời gian để  suy tư.  Trong nỗi nhớ , tôi kể cho Minh   giờ phút  đoàn  tàu chở chúng tôi đi B  qua Hà nội.  Ngang  qua  phố  Trần phú,  Cửa nam,  Sinh từ   rồi  ga Hàng cỏ  xuống phía Nam.  Đám  lính nhà  ở  Hà nội  thò đầu qua cửa sổ ném vội  mẩu giấy khi  tàu qua  đoạn chắn với dòng  địa chỉ và lời nhắn  “   Con  đã  đi B ngày ….  Bố mẹ giữ gìn sức khỏe nhé ”  rồi  gào lên  : “  Chuyển  hộ  lính  đi B !  Chuyển giúp nhé … ! “  trong tiếng ầm ầm của đoàn tầu  quân sự  chạy xuyên  qua  phố  lẫn trong tiếng còi  vang  báo  sắp vào  ga.  Tàu  lướt qua ga,  những bức thư  của lính  thả  bay xuống sân  ga  – giờ này  chỉ còn  nhân viên  và  công nhân trực ca đêm .  Bức thư  viết vội,  loằng ngoằng  địa chỉ  người  gửi - người nhận  kèm theo dòng chữ  “   Chúng tôi đi B  - Nhờ  dán tem và  gửi  giúp  thư này  “ .  Sớm  nay  bất ngờ nhận lệnh  đi chiến đấu , chẳng còn làm được gì khác ngoài đóng gói quân trang – vũ khí rồi  tất  tả  hành quân ra  tàu.

 Đứng ở bậc lên xuống, tôi cố  nhìn  như muốn lưu lại con phố  thân quen.  Qua  chắn tàu  Kim liên,  một thanh niên cố phóng xe đạp đuổi theo , mắt dán theo  ô cửa sổ  tìm kiếm như thể đã nhìn thấy người  thân   trên chuyến tàu vậy.

-          Lính tăng cường  bọn em huấn luyện cấp tốc rồi đi B luôn. Trước ngày  lên đường  được về thăm  nhà  chứ không như  quân cơ động  các anh.   Bom  đánh  sập các  cầu chính trên  QL 1  nên  chúng em chỉ  đi  ô tô vào ban đêm,  nhiều đoạn phải hành quân bộ.

Yên lặng, chỉ nghe tiếng gió khua lá khô , hơi mát  của  sương đêm lan tỏa  .  Rồi Minh vỗ vào người tôi phá vỡ  tĩnh lặng.

-          Hết chiến tranh, anh  định  làm  gì ?

-          Anh sẽ đi học tiếp.  Có thời gian phải  về thăm  gia  đình nơi sơ tán cũ  . Chú  chủ nhà  đã lớn tuổi mà  vẫn  lấy đi  lính,  được  vài tháng bổ xung cho chiến trường B  nghe nói đã báo tử . Chẳng biết chị chủ nhà với 3 đứa nhỏ  xoay sở  sống ra sao ?  Còn  mấy thằng bạn  nữa chứ ,  vào lính mấy tháng rồi mà chẳng có tin  gì ?   Bạn bè  ở nước ngoài  viết thư về   vẫn nhắc  sao không  gửi thư ?  Sao chẳng báo tin về các bạn  …?  Nếu được ra Bắc chắc phải viết thư  cho  bạn nữa . Anh  nhất định sẽ về .

-          Em mà về thì sẽ sửa lại nhà,  để có thêm phòng  cho em gái,  nó đã  học  cấp 3.  Rồi  còn đi làm để  phụ giúp  bố em.   Phương Bắc  phía nào  hả anh ?  Mình  nhìn  về  phương Bắc  cho đỡ  nhớ đi anh …

-          Em  thấy chòm sao cái gầu   không ?   Hướng theo  cạnh lớn  thẳng ra  là  sao Bắc đẩu đấy.  Nó đấy,  ở kia kìa  .

-          Em  thấy rồi.  Nó  lấp lánh hơn những ngôi sao khác … Trước đây,  được  học cách tìm sao mà chẳng  để ý.   Giờ  em   muốn  thấy   Sao Bắc đẩu thôi .

 Đêm  đã khuya,   không gian yên tĩnh trở lại.   Chợt  một ngôi sao sa  rạch  một  vệt sáng dài  rồi tắt lịm nơi  cuối trời.  Ngước lên, tôi chỉ cho Minh  Sao Bắc đẩu đang lóng lánh  như  chất chứa bao niềm mong nhớ  của người lính.  Nhắm mắt,  tôi  liên tưởng  như  đang ở nhà vậy.  Ồ,   cái sân và  khoảng trời  sao   thấy  hẹp .  Thấy  mẹ đang cặm cụi cùng  đứa em bên bàn,  thấy đôi mắt của người bạn học với hàng mi cong như  đang nhắn hỏi …  Ừ , mình  nhất định sẽ  về , còn  nhiều  việc  dang dở  đang chờ …   

Tiếng nổ của loạt bom B52 đánh gần  đã đưa chúng tôi trở về thực tại,  trong chớp mắt cả hai nhào gọn  xuống  hầm. Nằm chờ đi, sẽ còn loạt bom nữa đấy . Chúng tôi nằm và  thiếp đi,   không biết  những người  lính  chiến đã mơ tiếp  những gì trong  đêm ấy…

  Những tưởng  sẽ còn những đêm hàn huyên, nhưng  chiến trận chẳng chiều người lính.  Trưa hôm sau,  tôi có lệnh đi nhận nhiệm vụ mới.  Tiễn tôi xuống chân đồi Minh còn dặn

-          Nếu ra Bắc Anh  đến nhà em nhé,  nhất định đấy.  Chẳng  biết  bao giờ em sẽ  được về nhà ?   Em  rất lo cho mẹ.  Nếu  Em không trở về…  Không biết mẹ sẽ ra sao  ?   và  Minh vẫn còn đứng đó  cho đến lúc cả hai  bị che khuất bởi những tán cây rừng ,   vượt qua mấy quả đồi  rồi  mà  vẫn vấn vương , biết  bao giờ  được gặp lại  ? … 

Nhiệm vụ mới  vẫn ở Tích tường ,  tiểu đội đi  lập  bến vượt phục vụ bộ binh chốt bên bãi sông.  Đêm nay , bên  Tích tường  không nổ súng ,  lính  tiếp tế  đã qua sông từ chập tối . Đã  quá nửa đêm, ba  lính nằm  co mình trong hầm  trực chiến .  Pháo sáng rọi dọc sông ánh lên trắng lóa,   rõ  cả  hạt đất trên vách hào đỏ màu  phù sa  lẫn  những vệt rễ cây  đen thẫm.   Đã quen địa hình   và còn nắm được cả qui luật  pháo bắn,  đêm vượt  sông Thạch hãn như  bến đò ngang .  Thằng Hiện nằm phía trong đã ngủ từ lúc nào, tôi trực còn  thằng Thiện  không ngủ,  nằm ngửa nghĩ ngợi gì đó. Ngoái đầu sang phía tôi rồi  giọng trong  trẻo của  nó cất lên :

-          Vào  chiến đấu anh  có  sợ  không ?   Trước khi nhập ngũ,  Bà nội đi xem bói  cho Em  rồi bảo “ Cháu  đi  đánh nhau  không  chết đâu,  đi rồi  sẽ về “ .   Ác liệt thế này , nhưng Em không thấy sợ. Em  được đặc cách tốt nghiệp cấp 3 rồi .  Hết chiến tranh  em  sẽ   học  nghề  tiếp.

Chỉ  có tiếng pháo bắn cầm canh “ Ùng – oàng “  lúc xa lúc gần ,  chợt rộ lên tiếng súng  tiểu liên “ Tặc tặc tặc tặc  …  “  vang lên bên kia sông  khiến chúng tôi  phải dõi theo.  Yên tĩnh trở lại, Thiện  lại tiếp

-          Súng nổ không ròn bằng pháo Tết của em !  Pháo  em làm nổ  ròn cả băng  nghe đã tai, bán rất chạy.  Tết đến,    em  làm pháo  mang sang Nam định bán rất lời  anh ạ. 

 Trong căn hầm,  dường như chiến trận đang diễn ra chỉ   thoáng  qua  rồi cuộc sống thường nhật sẽ trở  lại.  Tôi lắng nghe  về ước muốn của nó :  rất gần thôi mà  không chạm vào được .

Những  ngày  cuối năm này, không chỉ  chiến sự  mà thời tiết cũng đột ngột thay đổi . Cơn mưa  bởi gió Đông Bắc kéo  cả ngày  lẫn đêm . Mưa  giăng trên sông với gió lạnh  tràn về.  Đêm  vài đợt vượt  sông,  gần sáng  quần áo ướt quá, ai nấy rét run- co quắp cả tay. Cái lạnh đã ngấm tận ruột,   lính  đành  lánh tạm vào hầm tránh rét.  Tôi sát tay  vào ngực,  xoa mạnh hai tay cho đỡ cóng trong khi  thằng Thiện vớ ngay ống điếu  thuốc lào, bắn một phát  nhả khói khắp hầm rồi đẩy điếu cho thằng Hiện.  Hơi thuốc tỏa ra cũng mang  lại chút hơi ấm .  Thấy tôi co ro, thằng Thiện dúi cho tôi điếu thuốc  sâu kèn rồi bảo :

-          Anh bắn một hơi đi , sẽ đỡ lạnh đấy.

Cố hít một hơi dài ,  người bỗng nhẹ bẫng,   như  đang bay-  lơ lửng, lắc lư chẳng còn biết gì nữa . Ôi!  Say thuốc  sướng thật. Nghe thoảng thoảng hai thằng nói với nhau :

-          Con gái  nó chúa ghét bọn hút thuốc lào đấy . 

-          Sao mày biết ?

-           Bạn gái tao nó bảo, con trai hút thuốc  lào mồm hôi lắm. Tao mà hút thuốc lào  nó  không chơi  đâu . Rõ  là tiếng nói của  thằng Thiện rồi  tôi lại bồng bềnh  trong cơn say.

-          Đã yêu chưa ?

-          Chưa. Hai đứa mới thích nhau thôi. Ngày nào nó cũng muốn  được tao đèo đi học.

 Lơ mơ say,  nghe  thằng Thiện nói  quên hết  chúng tôi  đang đối mặt với bom – pháo và cái chết rình rập .  Mà dường như  cái chết cũng không làm nó  sợ,   sự vô tư, vui tính của nó đã xua đi  gian khổ và khốc  liệt nơi chiến trường .

Lại nhận lệnh mới,  Tiểu đội được tăng cường  để  lập thêm bến vượt   tại Như  lệ.  Nhóm xuống Như  lệ  có thêm    Lê văn Huỳnh .  Huỳnh là  lính sinh viên  ĐH xây dựng bổ xung cho C tôi  đợt cuối tháng  8/72 .   Sau chiến dịch  bảo vệ thành cổ Quảng trị, ra củng cố Huỳnh được biên chế vào tiểu đội   tôi.   Gặp mặt nhau trong đêm , sáng ra  đi đào hầm .   Tôi có  cảm nhận về Huỳnh :  nói ít,  trầm mặc  và rất  khác  lạ.   Sau dáng thư sinh kia,  đang  ẩn chứa  điều gì  ?    Lời giải đáp đã rõ khi  tôi đọc được    “  bức thư gửi lại “ cùng cuốn sổ tay cất dưới đáy ba lô  của  Huỳnh.    

                             “               Quảng trị  11/9/72

                                         Toàn gia đình kính thương !

Hôm nay con ngồi đây biên vài dòng chữ cuối cùng phòng khi  đã “đi nghiên cứu bí mật trong lòng đất ” thì gia đình khỏi thấy đó là điều đột ngột …      “

Khi  dự cảm thấy  mình sẽ hy sinh  Huỳnh  lặng lẽ  thực hiện  :   viết  để gửi  lại  ước  muốn cùng lời nhắn nhủ  tới những người  thân yêu   và  sẵn sàng    “  sống trọn đời cho tổ quốc  “   …   Ôi !   Lính SV  vậy đấy . 

Những ngày cuối năm 1972 ,  Noen rồi năm mới ,  chiến sự ở Như  lệ  càng ác liệt .  Giành giật nhau từng mét đất  quanh các  “  chốt “ .   Đêm  đêm ,    tôi – Huỳnh – Thiện  trên  chiếc  xuồng  cao su  qua sông  sang  chốt  Như  lệ .  Ba người lính trên cùng một thuyền  mang  suy  tư  khác nhau vượt  sông vào    chiến trận  …  không  thấy ai  run sợ.

Vẫn biết  chiến tranh là tàn khốc  Nhưng !  không  thể ngờ …. Thiện ơi, Huỳnh ơi,   Lan  - Chuyên ơi ! Không thể , không thể sống lại những đồng đội sướng khổ - vui buồn  cùng nhau ấy.  Quả đạn pháo đã  trúng  chiếc thuyền của  tôi ,  mình  tôi  -  người  duy nhất  sống sót .  Tôi đi đầu để kéo thuyền xuống  sông ,  mảnh  pháo  chỉ sượt  qua  người  xé rách áo te tua và găm mảnh vào vai phải  .  Bốn người còn lại  hứng trọn toàn bộ  mảnh đạn  pháo,   không rõ  ai đó  còn  kêu   lên  “ Cứu tôi  “ trong phút hấp hối mà tôi nghe trước khi ngất đi.

  “ Bức thư gửi lại “  của LS LÊ VĂN HUỲNH  tại bảo tàng thành cổ Quảng trị

Trạm quân y tiền phương ở Cam lộ chật cứng thương binh  nằm chờ đêm xuống.  Quá nửa đêm, thương binh  nặng đặt  nằm giữa thùng  xe vận tải ,  các lính thương nhẹ  bao bọc  quanh . Xe chạy  theo  QL 9  lên miền Tây Quảng trị , vượt sông Bến hải  ra quân y viện  Vĩnh linh .   Cùng trong   tốp chuyển thương tôi gặp  người  lính cùng đại đội với Minh. 

-            Anh hỏi Minh – liên lạc đại đội phải không ?  Hy sinh  ở Tích tường rồi  anh ạ.

Cảm giác đau  đớn trào lên,   không còn biết đau  ở đâu nữa .

28 tháng chạp -  Tết Quí Sửu  1973  sắp đến.  Tôi chậm chậm bước trên phố Hà nội,  rẽ vào cái ngõ nhỏ hỏi thăm nhà Minh. Ngôi nhà cửa khóa, hàng xóm bảo cả nhà đi sơ tán B52  vẫn chưa  về,   có lẽ   phải sau Tết .
Tần ngần trước ngôi nhà .  Viết thư báo tin à ? Viết gì đây -  Minh vẫn đang ở Quảng trị hay  đã hy sinh rồi ? …
 Phố xá vắng vẻ, mưa xuân bay lất phất như rắc bụi  trên phố. Tết đang gõ cửa mọi nhà . Làng pháo Bình Đà  bận rộn chuẩn bị  lễ bắn pháo Bông trong đêm giao thừa ở Hồ Hoàn Kiếm.  Năm mới với   mùa xuân hòa bình đầu tiên đang  về  trên ngõ phố của Hà nội. Những người thân của lính chiến vẫn đang ngóng chờ  tin họ, hẳn là vậy mà .  Và bức thư đã viết  không  bao giờ được gửi như  cố giữ lại chút  hy vọng mong manh ấy.

Điều dễ lý giải nhất  ta thường nói với nhau  “  Số mệnh  và  sự may mắn  ”  và tất cả  cùng đồng thuận như  vậy.   Nhưng điều đó là bởi những người  còn đang sống nghĩ  và nói vậy ,  còn những phía khác nữa thế nào ? …  Có phải  các vị thần muốn thể hiện uy quyền của mình  :   “  Cho cái bọn biết sợ  và nợ việc  ở  lại để  chúng  còn  ‘cày’ ,  bắt  chúng nó lúc nào mà chẳng được  “ .   Cái mũi lưỡi  hái đã sượt qua cổ, ngực và ngoặc vào  vai rồi tuột ra,  để  nó  còn “ cày “   trả nợ  đã .

Hòa bình về ,    tốp lính  SV  đã về học tiếp   gặp lại nhóm bạn  phổ thông .  Chúng tôi hàn huyên về thủa học trò,  chuyện chiến đấu của lính,  kể  tiếp những  câu  chuyện  bị gián đoạn  bởi chiến tranh   những  điều  còn chưa  kịp nói …  Nhắc chuyện lúc  ở chiến trường,   nhớ  bạn bè,   nhớ  đôi mắt với hàng mi cong …   Người  bạn gái  tháo kính cho  bọn chúng tôi  ngắm.  Nhìn  vào đôi mắt,   ký ức về người   lính và dòng Thạch hãn năm xưa chợt hiện ra .  Thấy tôi chững người ,   cô  bạn  ngạc nhiên hỏi

-          Sao  vậy,   Mắt mình không đẹp nữa à ? 

-          Vẫn đẹp  chẳng hề  thay đổi,  mà nó  còn  gợi  nhớ   lúc mình  đang ở nơi  chiến trận.

Tôi nhìn vào đôi mắt,    thấy  một dòng sông mênh mông với chiếc thuyền bơi  dưới làn đạn.   Những những quả đồi  chợt bùng lên  chớp lửa – khói bom  kéo dài  và hình ảnh  người đồng đội đã  vĩnh viễn  nằm lại trên mảnh đất TÍCH TƯỜNG _ NHƯ LỆ  năm ấy …  ký ức về cuộc chiến  ùa về  khiến tôi nao lòng.

Những người lính chúng tôi vậy đấy,  chẳng thể quên được những ký ức  chiến trận năm xưa. .. Rồi  tôi  tự nhủ :  Mình sẽ về thăm lại những vùng đất đã chiến đấu,   thắp hương cho đồng đội đã hy sinh –  những ngôi mộ “ chưa biết tên “  và  những người ngã xuống  vẫn còn chưa tìm thấy .  Gánh lấy , “ cày “  nốt những việc còn dang dở .  Nói thay cho những người lính:   Những điều muốn nói  mà chẳng còn ai nghe thấy  được .  Ừ -  vậy  nên các vị thần  đã đưa ta vượt qua  cửa tử để  còn có  thợ  tự nguyện  ‘ cày ’  suốt  đời  và tôi vẫn tâm niệm vậy đấy.

       

                                                                                                                               Hà nội,   9/2013

       

          TICH TUONG – NHU LE  Bến vượt chiến trận tai Quang tri cua C17 nam 1972